Chryzantemy wielkokwiatowe (Chrysanthemum grandiflorum), często określane jako chryzantemy ogrodowe, to jedne z najbardziej efektownych i cenionych roślin ozdobnych, które królują w jesiennych ogrodach, na tarasach i w domach. Ich duże, pełne kwiaty, różnorodność kolorów i form oraz zdolność do kwitnienia w okresie, gdy większość roślin kończy swój cykl wegetacyjny, sprawiają, że są one wyjątkowym dodatkiem do krajobrazu. W Polsce chryzantemy wielkokwiatowe często kojarzone są z dniem Wszystkich Świętych, co prowadzi do licznych nieporozumień i mitów na temat tych roślin. W tym artykule przyjrzymy się bliżej chryzantemom wielkokwiatowym, ich unikalnym cechom, wymaganiom uprawowym, zastosowaniom oraz obalimy najpopularniejsze mity związane z tymi niezwykłymi kwiatami.
Czym są chryzantemy wielkokwiatowe?
Chryzantemy wielkokwiatowe to odmiany należące do rodziny astrowatych (Asteraceae), które zostały wyhodowane w celu uzyskania dużych, pełnych i efektownych kwiatostanów. Ich kwiaty mogą osiągać średnicę nawet 20-30 cm, co czyni je jednymi z najbardziej imponujących przedstawicieli rodzaju Chrysanthemum. Charakteryzują się one różnorodnością form kwiatostanów, takich jak:
-
Kuliste – pełne, okrągłe kwiaty, przypominające pompony.
-
Półkuliste – nieco spłaszczone, ale nadal bardzo gęste.
-
Anemonowe – z wyraźnym środkiem otoczonym płatkami.
-
Pająkowate – z długimi, rurkowatymi płatkami, które nadają kwiatom egzotyczny wygląd.
Kolory chryzantem wielkokwiatowych obejmują niemal całą paletę barw: od klasycznych białych, żółtych i różowych, przez intensywne czerwienie, pomarańcze, aż po fiolety i odcienie dwukolorowe. Dzięki pracy hodowców, którzy krzyżują różne odmiany, dostępne są także chryzantemy o nietypowych kształtach i odcieniach, co zwiększa ich atrakcyjność w ogrodnictwie i florystyce.
Chryzantemy wielkokwiatowe są roślinami krótkiego dnia, co oznacza, że kwitną, gdy długość dnia maleje, a noce stają się dłuższe – zazwyczaj od późnego lata do późnej jesieni. To właśnie ta cecha sprawia, że są one tak popularne w okresie jesiennym, zwłaszcza w okolicach 1 listopada.
Wymagania uprawowe chryzantem wielkokwiatowych
Chryzantemy wielkokwiatowe, choć piękne, mają specyficzne wymagania uprawowe, które należy spełnić, aby cieszyć się ich pełnym potencjałem. Poniżej omówimy kluczowe aspekty uprawy.
1. Stanowisko
Chryzantemy wielkokwiatowe najlepiej rosną na stanowiskach słonecznych, gdzie mają dostęp do co najmniej 6 godzin światła dziennie. Światło jest kluczowe dla prawidłowego rozwoju dużych kwiatostanów i intensywnych kolorów. W miejscach zbyt zacienionych rośliny mogą stać się wybujałe, a kwiaty mniejsze i mniej efektowne.
2. Gleba
Rośliny te preferują glebę żyzną, przepuszczalną, o odczynie lekko kwaśnym do obojętnego (pH 6,0–7,0). Gleba powinna być dobrze zdrenowana, ponieważ chryzantemy są wrażliwe na nadmiar wody, który może prowadzić do gnicia korzeni. Przed sadzeniem warto wzbogacić podłoże kompostem lub obornikiem, aby zapewnić odpowiednią ilość składników odżywczych.
3. Podlewanie
Chryzantemy wymagają regularnego, ale umiarkowanego podlewania. Podłoże powinno być stale lekko wilgotne, ale nie mokre. W okresie letnim, zwłaszcza w czasie upałów, należy zwiększyć częstotliwość podlewania, jednocześnie unikając zalewania roślin. W przypadku uprawy w doniczkach konieczne jest zapewnienie dobrego drenażu, np. poprzez otwory w dnie doniczki i warstwę keramzytu.
4. Nawożenie
Aby wspierać rozwój dużych kwiatostanów, chryzantemy wielkokwiatowe wymagają regularnego nawożenia. W okresie wzrostu wegetatywnego (wiosna-lato) zaleca się stosowanie nawozów bogatych w azot, które wspierają rozwój liści i pędów. W fazie pąkowania i kwitnienia warto przejść na nawozy o wyższej zawartości potasu i fosforu, które wzmacniają kwiaty i przedłużają okres kwitnienia.
5. Przycinanie i formowanie
Chryzantemy wielkokwiatowe często wymagają przycinania, aby uzyskać pożądany kształt i wielkość kwiatów. Usuwanie wierzchołków pędów (tzw. uszczykiwanie) w czerwcu i lipcu pozwala na uzyskanie bardziej zwartego pokroju i większej liczby kwiatów. W przypadku odmian wielkokwiatowych często stosuje się tzw. uprawę na jeden kwiat, gdzie pozostawia się tylko jeden pąk na pędzie, co pozwala uzyskać wyjątkowo duże kwiatostany.
6. Ochrona przed chorobami i szkodnikami
Chryzantemy są podatne na choroby grzybowe, takie jak mączniak prawdziwy, szara pleśń czy rdza. Aby zminimalizować ryzyko, należy unikać nadmiernego zwilżania liści podczas podlewania i zapewnić dobrą cyrkulację powietrza wokół roślin. Wśród szkodników najczęściej atakują chryzantemy mszyce, przędziorki i wciornastki. Regularne kontrolowanie roślin i stosowanie odpowiednich środków ochrony roślin pozwala utrzymać je w dobrej kondycji.
7. Zimowanie
W polskim klimacie chryzantemy wielkokwiatowe uprawiane w gruncie mogą wymagać zabezpieczenia na zimę, szczególnie w chłodniejszych regionach. Po zakończeniu kwitnienia pędy należy przyciąć do wysokości ok. 10-15 cm, a rośliny okryć warstwą ściółki, słomy lub agrowłókniny. W przypadku uprawy w doniczkach zaleca się przeniesienie roślin do chłodnego, ale niezamarzającego pomieszczenia (np. piwnicy) i ograniczenie podlewania.
Zastosowania chryzantem wielkokwiatowych
Chryzantemy wielkokwiatowe są niezwykle wszechstronne i znajdują zastosowanie zarówno w ogrodnictwie, jak i florystyce. Oto kilka przykładów:
-
Ozdoba ogrodów i tarasów
Dzięki swoim okazałym kwiatom chryzantemy wielkokwiatowe są doskonałym wyborem do jesiennych aranżacji ogrodowych. Świetnie prezentują się w rabatach, jako solitery lub w grupach. W doniczkach zdobią tarasy, balkony i wejścia do domów. -
Kwiaty cięte
Chryzantemy wielkokwiatowe są cenione w florystyce ze względu na trwałość i różnorodność form. Są wykorzystywane w bukietach, wiankach i dekoracjach okolicznościowych, takich jak wesela, bankiety czy uroczystości żałobne. -
Uprawa wystawowa
W wielu krajach, szczególnie w Japonii, chryzantemy wielkokwiatowe są uprawiane na wystawy, gdzie prezentowane są pojedyncze kwiaty o imponujących rozmiarach. W takich przypadkach stosuje się specjalne techniki uprawy, takie jak prowadzenie roślin na jeden kwiatostan. -
Symbolika
W różnych kulturach chryzantemy mają odmienne znaczenie. W Japonii są symbolem długowieczności i szczęścia, a nawet cesarskim emblematem. W Europie, w tym w Polsce, często kojarzone są z dniem Wszystkich Świętych, co jednak nie ogranicza ich zastosowań w innych kontekstach.
Obalanie mitów o chryzantemach wielkokwiatowych
Chryzantemy wielkokwiatowe, mimo swojej popularności, są często obiektem nieporozumień i stereotypów. Poniżej obalamy najpopularniejsze mity.
Mit 1: Chryzantemy są tylko na Wszystkich Świętych
W Polsce chryzantemy wielkokwiatowe są silnie kojarzone z dniem 1 listopada, kiedy zdobią groby na cmentarzach. Jednak to skojarzenie jest wyłącznie kulturowe i nie odzwierciedla rzeczywistej wszechstronności tych roślin. Chryzantemy są uprawiane na całym świecie jako rośliny ozdobne, a ich piękno można podziwiać w ogrodach, na wystawach czy w bukietach przez cały rok. W krajach takich jak Japonia czy Chiny chryzantemy są symbolem radości i długowieczności, a nie smutku.
Mit 2: Chryzantemy są trudne w uprawie
Choć chryzantemy wielkokwiatowe mają swoje wymagania, nie są one trudniejsze w uprawie niż wiele innych roślin ogrodowych. Kluczem do sukcesu jest zapewnienie odpowiedniego stanowiska, gleby i pielęgnacji. Przy odrobinie uwagi nawet początkujący ogrodnicy mogą cieszyć się pięknymi kwiatami.
Mit 3: Chryzantemy kwitną tylko jesienią
To prawda, że chryzantemy wielkokwiatowe naturalnie kwitną jesienią, ale dzięki nowoczesnym technikom uprawy (np. sterowaniu długością dnia w szklarniach) możliwe jest uzyskanie kwitnienia o innych porach roku. W kwiaciarniach i ogrodach można spotkać chryzantemy kwitnące nawet wiosną lub latem.
Mit 4: Wszystkie chryzantemy są takie same
Różnorodność chryzantem jest ogromna. Odmiany wielkokwiatowe różnią się od drobnokwiatowych nie tylko rozmiarem kwiatów, ale także wymaganiami uprawowymi, zastosowaniem i wyglądem. Każda odmiana ma swoje unikalne cechy, co czyni chryzantemy jedną z najbardziej zróżnicowanych grup roślin ozdobnych.
Mit 5: Chryzantemy są nietrwałe
W rzeczywistości chryzantemy wielkokwiatowe są jednymi z najbardziej trwałych kwiatów ciętych. Przy odpowiedniej pielęgnacji (regularna wymiana wody, przycinanie łodyg) bukiet chryzantem może utrzymać świeżość nawet przez 3-4 tygodnie.
Ciekawostki o chryzantemach wielkokwiatowych
-
Pochodzenie i historia
Chryzantemy pochodzą z Azji, gdzie były uprawiane już ponad 2000 lat temu. W Chinach i Japonii są symbolem jesieni i długowieczności. W Japonii organizowany jest nawet Festiwal Chryzantem, podczas którego prezentowane są niezwykłe aranżacje i okazy tych roślin. -
Chryzantemy w kuchni
W niektórych krajach azjatyckich liście i płatki chryzantem są wykorzystywane w kuchni, np. do sałatek, zup czy herbat. W Polsce ta praktyka jest mało znana, ale warto wiedzieć, że niektóre odmiany są jadalne. -
Znaczenie w sztuce
Chryzantemy od wieków inspirowały artystów. W japońskiej sztuce i literaturze są one często przedstawiane jako symbol piękna i przemijania. -
Hodowla i innowacje
Współczesne chryzantemy wielkokwiatowe są wynikiem wieloletnich prac hodowlanych. Nowe odmiany są bardziej odporne na choroby, mają większe kwiaty i dłuższy okres kwitnienia.
Chryzantemy wielkokwiatowe to niezwykłe rośliny, które zasługują na znacznie więcej uwagi niż tylko ich sezonowa rola w okresie Wszystkich Świętych. Ich piękno, różnorodność i wszechstronność sprawiają, że są idealnym wyborem do ogrodów, domów i florystycznych aranżacji. Dzięki odpowiedniej pielęgnacji mogą cieszyć oko przez długie tygodnie, a nawet miesiące. Obalając mity i odkrywając ich prawdziwy potencjał, możemy docenić chryzantemy wielkokwiatowe jako prawdziwe królowe jesiennych ogrodów.
Zachęcamy do eksperymentowania z uprawą tych roślin i odkrywania ich licznych zalet. Niezależnie od tego, czy jesteś doświadczonym ogrodnikiem, czy początkującym miłośnikiem kwiatów, chryzantemy wielkokwiatowe z pewnością dostarczą Ci wiele radości i piękna.